Miesiąc: październik 2011

Występująca wszelkiego rodzaju roślinność nadmorskich wydm.

Tereny obszarów najbardziej zróżnicowanych przyrodniczo i krajobrazowo, leżące w granicach Narodowego Parku Krajobrazowego w Gdańsku, obejmują między innymi: Redę, Dębki, Białogórę, Karwię, Karwińskie Błota, Ostrowo, Jastrzębią Górę, Rozewie, Władysławowo, Zatokę Pucką oraz Półwysep Helski (w tym Chałupy, Kuźnicę, Jastarnię, Juratę i Hel), a także wiele innych miejscowości.

Roślinność porastająca podłoże zbudowane z piasków morskich należy do najbardziej charakterystycznych składników szaty roślinnej Parku. Na wydmowym brzegu od strony otwartego morza (od Władysławowa poprzez Chałupy, Kuźnicę, Jastarnię, Juratę aż po Hel) tworzy rozbudowany i zróżnicowany układ strefowy, budowany przez dwa podstawowe typy zbiorowisk: psammofilne (piaskolubne) i borowe. Miejscami przeplatają się z nimi fitocenozy wilgotnych zagłębień międzywydmowych, o charakterze nieleśnym i leśnym. Układ ten jest znacznie uboższy i wyraźnie odmienny na brzegach Zatoki Puckiej (Swarzewo, Władysławowo, Chałupy, Kuźnica, Jastarnia), których roślinność istotnie różni się od terenów sąsiadujących z otwartym morzem; dominuje tu niskie murawki psammofilne (napiaskowe), wrzosowiska i zarośla, natomiast brak jest wysokich wydm.

Warunki panujące na plaży, szczególnie od strony otwartego morza (Jastrzębia Góra, Władysławowo), są bardzo niekorzystne dla roślin. Ich rozwój ograniczają przede wszystkim nieustabilizowane i skrajnie ubogie podłoże oraz niszcząca działalność wiatru i sztormów, na które latem nakłada się presja plażowiczów. Na granicy zasięgu fal zalewających plażę gromadzi się kidzina – wyrzucone przez morze szczątki organiczne pochodzące z lądu i wody (patyki, obumarłe rośliny bentosowe, np. Zostera marina, Chara spp., czy różne gatunki dużych glonów: taśmy, gałęzatki, widlika, rozróżka, kłoska, morszczyn). Na tym bogatym w składniki odżywcze podłożu wykształcają się specyficzne, wilgociolubne zbiorowiska nitrofilne (azotolubne), w których przewodnimi gatunkami są rukwiel nadmorska Cakile maritima i solanka kolczysta Salsola kali. Osiedlają się tu ponadto liczne, często przypadkowe rośliny ruderalne, łęgowe i namuliskowe.

Szata roślinna wydm nadmorskich

Wydma przednia

W wyższej części plaży, u podnóża wydmy przedniej, występują typowe psammofity nadmorskie, m.in.:

• honkenia piaskowa Honckenya peploides

• piaskownica zwyczajna Ammophila arenaria oraz jej mieszaniec z trzcinnikiem piaskowym A. × baltica

• wydmuchrzyca piaskowa Elymus arenarius

• rukwiel nadmorska Cakile maritima

• solanka kolczysta Salsola kali

Rośliny te zatrzymują transportowany przez wiatr piasek, inicjując powstawanie i rozwój wydm.

Wydma biała

Następną strefę tworzy wydma biała – regularny wał o wysokości kilku–kilkunastu metrów, z białego, niepróchnicznego piasku (pH obojętne). Zbiorowiskiem charakterystycznym dla tego stadium jest zespół piaskownicy zwyczajnej i wydmuchrzycy piaskowej, wzbogacony przez:

• kostrzewę czerwoną ssp. Festuca rubra ssp. arenaria

• piaskownicę „bałtycką” Ammophila × baltica

Wydma szara

Na kolejnej, szarej wydmie, gdzie podłoże zaczyna akumulować cienką warstwę próchnicy (regosol, pH lekko kwaśne), rozwija się zespół muraw psammofilnych (Helichryso‑Jasionetum), z m.in.:

• szczotlichą siwą Corynephorus canescens

• kocanką piaskową Helichrysum arenarium

• jasieńcem piaskowym Jasione montana var. litoralis

• jastrzębcem baldaszkowym Hieracium umbellatum var. dunense

• turzycą piaskową Carex arenaria

• bylicą polną Artemisia campestris var. sericea

• mikołajkiem nadmorskim Eryngium maritimum

Pojawia się tu także warstwa mchów i porostów oraz młode sosenki – pionierzy boru nadmorskiego.

Wydmy Zatoki Puckiej

Na wydmach otaczających Zatokę Pucką murawy psammofilne są florystycznie bogatsze i nie wykazują tak wyraźnego układu strefowego. Dominują w nich Carex arenaria, Elymus arenarius, Ammophila arenaria, Eryngium maritimum i Lathyrus maritimus, a także mniej typowe psammofity.

Zarośla i wrzosowiska

W kompleksie psammofilnym, szczególnie na wydmach szarych i polankach leśnych, występują fitocenozy krzewinkowe, m.in.:

• wrzosowiska bażyniskowe (Carici arenariae‑Empetretum) z bażyną czarną Empetrum nigrum i wrzosem Calluna vulgaris

• zarośla wierzby piaskowej Salix arenaria

• zarośla róży pomarszczonej Rosa rugosa i wierzby wawrzynkowej Salix daphnoides (nasadzenia stabilizacyjne)

Bór nadmorski

Bór bażynowy (Empetro nigri‑Pinetum)

Występuje na Półwyspie Helskim i zachód od Jastrzębiej Góry. Drzewostan sosnowy jest niski i asymetryczny, z pokrojem „sztandarowym”. Charakterystyczne gatunki:

• bażyna czarna Empetrum nigrum

• storczyki Goodyera repens i Listera cordata

• gruszyczka jednokwiatowa Moneses uniflora

Postacie boru nadmorskiego

• Bór chrobotkowy (cladonietosum): szczyty wydm, liczne porosty.

• Bór graszyczkowy (piroletosum): średnio wilgotne miejsca, Polypodium vulgare.

• Bór wilgotny (ericetosum): wilgotne zagłębienia, Erica tetralix, Myrica gale, Carex nigra, Vaccinium uliginosum, Ledum palustre.

Bór bagienny nadmorski

W wilgotnych zagłębieniach międzywydmowych tworzy się postać Vaccinio uliginosi‑Pinetum ericetosum, z Eleocharis multicaulis, Erica tetralix, Molinia caerulea, Drosera intermedia, mszami torfowcami.

Zespoły międzywydmowe i torfowiska

Na wschód od Białogóry, w obniżeniach z okresowo wysokim poziomem wód gruntowych, rozwijają się:

• zbiorowiska ziemnowodne (Ranunculo‑Juncetum bulbosi, Eleocharitetum multicaulis)

• torfowiska z Rhynchospora fusca, Drosera intermedia, Molinia caerulea

• zarośla Myrica gale

Lasy na wydmach

W wielu miejscach występują dąbrowy i lasy brzozowo‑dębowe, m.in.:

• Acidofilny las bukowo‑dębowy (Fago‑Quercetum) z Convallaria majalis, Platanthera bifolia

• Las brzozowo‑dębowy (Betulo‑Quercetum) z Molinia caerulea lub Pteridium aquilinum

• Zaskakujące drzewostany z jaworem Acer pseudoplatanus, lipą Tilia cordata, grabem Carpinus betulus, w runie m.in. Paris quadrifolia, Adoxa moschatellina, Geranium robertianum

Sekret żyzności to warstwa torfu przysypana piaskiem.

Olsy nad Zatoką Pucką

Na granicy wydm i zatorfionych obniżeń (m.in. między Jastarnią a Kuźnicą) występują lasy olsowe (Alnus glutinosa) z gatunkami bagiennymi i szuwarowymi:
Solanum dulcamara, Lycopus europaeus, Scutellaria galericulata, Phragmites australis, Iris pseudoacorus.

Roślinność klifów

Klify to specyficzny typ wybrzeża, z rychłymi procesami podcinania (klify „żywe”) lub stabilnymi (klify „martwe”). Na ich stokach spotyka się:

• Pionierskie zbiorowiska zielne z Tussilago farfara, Cirsium arvense, Dactylis glomerata, Lathyrus pratensis

• Murawy luźne i zwarte z Achillea millefolium, Festuca rubra, Cerastium vulgatum, Anthoxanthum odoratum, Rumex acetosella, Trifolium campestre, Thymus serpyllum, Sedum acre

• Typowe psammofity klifowe: Trifolium pratense ssp. maritima, Anthyllis vulneraria ssp. maritima

Na klifach piaszczystych, dzięki osuwiskom, pojawiają się także gatunki zbocza i muraw wydmowych, co daje unikalną mozaikę siedlisk.

Wykonanie materiałów: NPK.
Praca zbiorowa: A. Janty.

Pisząc ten artykuł chcę przybliżyć  walory przyrodnicze Nadmorskiego Parku Krajobrazowego wzorując się na wydawnictwie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego- praca zbiorowa Aleksandra Jandy, im więcej się do tych tak bardzo ważnych spraw wraca, tym więcej przynosi oczekiwanych efektów, tak przecież w ostatnich czasach zapominanych przez naszych przedstawicieli władz i nie tylko. Na małym terenie polskiego wybrzeża występuje wiele bogactw różnych form przyrody i krajobrazu, która działalność nie zawsze przemyślana człowieka prowadzi do degradacji i dewastacji i często bezpowrotnie. Taki piękny park przyrody powinni chronić na co dzień wszyscy ludzie: miejscowi, przyjezdni z kraju i z zagranicy, władze samorządowe, administracja rządowa i władze centralne. Polecane obiekty turystyczne w okolicy to : DW „Afrodyta” Władysławowo.

Specyficzne położenie Nadmorskiego Parku Krajobrazowego w strefie nadmorskiej południowego Bałtyku, a jednocześnie w najbardziej na północ wysuniętej części Polski, warunkuje charakter środowiska przyrodniczego  oraz procesy występujące w jego obrębie. Podstawowym czynnikiem kształtującym współcześnie środowisko obszaru nadmorskiego parku jest morze. Oddziaływuje ono na stosunki geomorfologiczne, warunki klimatyczne, wody powierzchniowe i podziemne, a pośrednio wpływa także na charakter procesów glebotwórczych i szatę roślinność. Morze jest także głównym czynnikiem warunkującym kierunki rozwoju gospodarczego parku, do których należą przede wszystkim turystyka i rybołówstwo, a co za tym idzie określa intensywność i charakter zmian wywoływanych w środowisku przyrodniczym przez człowieka.

Analizując współczesną przyrodę nadmorskiego parku, nie sposób jednak nie brać pod uwagę procesów zachodzących w przeszłości, szczególnie w końcowej fazie plejstocenu, w okresie zlodowacenia bałtyckiego oraz w holocenie, kiedy to zostały ukształtowane zasadnicze formy rzeżby terenu tego obszaru: kępy wysoczyznowe ukształtowane w okresie zlodowacenia bałtyckiego, równiny akumulacji bioge-nicznej wyerodowane przez odpływające wody lodowcowe oraz mierzeje o genezie eolicznej (ukształtowane przez wiatr) i morskiej. Zasięg występowania tych form wpływa na zróżnicowanie typów wybrzeża morskiego w różnych częściach nadmorskiego parku, a także na intensywność użytkowania środowiska przez człowieka. Unikatowość środowiska przyrodniczego nadmorskiego parku wynika nie tylko z jego nadmorskiego położenia, ale także z włączenia do Parku wyjątkowego akwenu, jakim jest Zatoka Pucka. Niedaleko niej znajduje się piękna miejscowość turystyczna Władysławowo, a w niej doskonale zlokalizowany obiekt turystyczny  DW Afrodyta Władysławowo. Park obejmuje tzw. Wewnętrzną Zatokę Pucką, oddzieloną od pozostałej części Rybitwią Mieliznę, łącząc Cypel Rewski z Kużnicą na Mierzei Helskiej. Zbiornik ten, o średniej głębokości 3,23m, ze względu na szereg cech hydrochemicznych i hydrofizycznych jego wód, można określić jako śuasimor-ski. Jego znaczne domknięcie, przy jednoczesnej znacznej dostawie materii ze zlewni Redy, Płutnicy i Gizdepki, powoduje wzmożenie procesów eutrofizacji wód zatoki. Także i ten czynnik wpływa na konieczność ochrony i ekorozwoju Zatoki Puckiej i jej zlewni.